Deze week was heel Nederland in de ban van The Voice of Holland. Een aantal kandidaten hebben zich van een andere kant laten horen. De verhalen zijn schrijnend en hebben een stormvloed aan reacties teweeg gebracht in de media en ver daar buiten. En ik vrees dat we pas het topje van de ijsberg hebben gezien als het gaat om het leed dat de slachtoffers is aangedaan en als het gaat om de reacties hierover. Nederland is geschokt op een manier die wereldleed niet voor elkaar heeft gekregen door ‘s lands meest geliefde talentenjacht.
En dat is best bijzonder omdat grensoverschrijdend gedrag in alle lagen van onze maatschappij plaats vindt op net zo’n onzichtbare wijze. Ik durf te stellen dat ieder mens minstens eenmaal in zijn leven in aanraking is gekomen met grensoverschrijdend gedrag als slachtoffer en als dader. Zijn we dan zo’n amoreel volk?
Het antwoord op deze vraag is lastiger dan de realiteit doet vermoeden. Er is namelijk geen strakke definitie van grensoverschrijdend gedrag. De grote lijnen worden bepaald door de waarden en normen die gelden in de samenleving waarin je op groeit en de wijze waarop deze worden vertaald naar concreet gedrag. En de samenleving dat zijn wij.
Grensoverschrijdend gedrag wordt gedefinieerd als gedrag waarmee de ander fysiek, emotioneel of mentaal (bewust of onbewust) schade wordt toe gebracht. Opvallend is dat deze definitie niets zegt over het gedrag en alles over de ervaring van het slachtoffer. Met ander woorden, de ander die schade wordt toegebracht bepaalt of iets grens overschrijdend is of niet.
In de grote lijnen zijn de grenzen binnen wat acceptabel is en wat niet duidelijk in Nederland. Maar het venijn zit hem in de spreekwoordelijke staart, in de vertaling van grenzen naar concreet gedrag. Want wat de een als grensoverschrijdend ervaart, kan een ander afdoen als een geintje wat zorgt voor de nodige hilariteit. Er is geen duidelijk handleiding waarin staat wat wel en niet mag /kan. Laat ik dit verhelderen aan de hand van een simpel voorbeeld. Toen ik nog jong was, dat lijkt nu een eeuwigheid geleden, kon ik mij heel ongemakkelijk voelen als een bouwvakker naar mij floot. Mijn neiging was weg te duiken en mijzelf onzichtbaar maken. Vele vrouwen met mij zullen dit herkennen. Inmiddels ben ik van de leeftijd dat ik het weer leuk vind als een bouwvakker naar mij fluit.
Daarbij komt dat Nederland steeds meer een los zand samenleving wordt. We zijn met elkaar, maar steeds minder samen, minder verbonden met elkaar, meer gericht op ons zelf. Laat je niet foppen door corona. Het is ieder voor zich en god voor ons allen. Deze verdergaande individualisering maakt dat we minder geraakt worden door het effect van ons gedrag op de ander. Social media speelt hierin een grote rol. In plaats van iemand te bellen, sturen we eerder een appje.
‘Ik wil het en ik wil het nu’ lijkt de drijfveer achter menig handelen. De frustratie van uitstel is onoverkomelijk.
Dit alles neemt niet weg dat er grenzen in het toelaatbare zijn. De ‘bouwvakkers’ bij TVOH zijn veel verder gegaan als fluiten. De vraag is hoe we hier als samenleving mee omgaan. Nagelen we de vermeende daders genadeloos aan het kruis en denken daarbij dat het recht gezegevierd heeft of nemen we onszelf en de wijze waarop we omgaan met impulsen onder de loep en gaan we hierover het gesprek aan met elkaar?
Zoonlief heeft, toen hij 14 jaar was samen met 2 anderen, meegedaan met een grote talentenshow en voorbij de auditieronde gekomen. Na aanleiding van alle tumult rond TVOH vroeg ik hem naar zijn ervaringen op het gebied van grensoverschrijdend gedrag bij zijn tv avontuur. ‘La Paay’ had hem na afloop van de verloren finale moederlijk een kus op de wang gegeven en dit was volledig met zijn toestemming. Want hè, hij was gekust door ‘La Paay’…
Wat ik persoonlijk meer grensoverschrijdend vond was het wurgcontract dat ik moest ondertekenen zodat hij kon deelnemen.
De les die ik hieruit trek is dat gebeurtenissen op zich niet bepalend zijn, maar de wijze waarop we hier als mens en als samenleving mee omgaan. Grensoverschrijdend gedrag in de ruimste zin van het woord zal, zolang er mensen zijn, blijven bestaan. Het zit in onze natuur om de grens op te zoeken. Om op het juiste pad te blijven hebben we een sterk moreel kompas nodig. Dat is de spiegel die we elkaar kunnen voorhouden om te voorkomen dat slachtoffers daders worden en daders slachtoffers.
Meer lezen over grenzen stellen en behouden : Over je grenzen gaan. Van ja knikken naar nee zeggen! Klik hier